Wednesday, August 30, 2017

करूणा

- दुःख समस्यामा परेका ब्यक्तिलार्इ त्यस दुःखबाट मुक्त होस् भन्ने कामना

- दुक्खापनयनाकारप्पवत्तिलक्खणा - दुःख हरण गर्ने गुणले युक्त - बिशुद्धिमार्ग

- परदुक्खे सति साधूनं हदयकम्पनं करोतीति - अरूको दुःख देखेर हृदयमा कम्पन हुने

- परदुक्खं हिंसति विनासेतीति - अरूको दुःख हटाउन उत्सुक हुनु

कोहिं ब्यक्ति यदि रोगले ग्रस्त भइ वसेको छ भने अनायासै त्यस ब्यक्ति छिटो भन्दा छिटो रोग निको भइ त्यस दुःख बाट उम्कियोस् भन्ने मनमा अाँउछ । यदि अाैषधि मूलो गर्ने ज्ञान नभए मनोकामना मात्र भए पनि यसरी राखिन्छ । यो करूणा भाव हो जुन स्वतःस्फूर्त रूपमा मानिसमा अाँउछ । त्यसकारण करूणा भाव सद्दे मान्छेको स्वभाव हो ।

- अरूको दुःख हटाउन अाफ्नो भाैतिक सुख त्यागिदिन्छ । अाफ्नो निन्द्रा, खाना समेत त्यागिदिन्छ ।

बोधिसत्वहरूको करूणा

- दिपंकर बुद्धका पालामा सुमेध ब्राम्हण भइ जन्मेका बोधिसत्वले दिपंकर बुद्ध जस्तै सम्येकसम्बुद्ध हुने संकल्प गरेको र उनै बोधिसत्व पछि शाक्यमुनी बुद्ध हुने भएको ।

करूणा, अहिंसा, दया र प्रेमको सहि मतलव बुझाैं । 



Friday, August 11, 2017

मैत्री भावना (खस भाषा)

अहं अवेरो होमि - ममा वैरभाव नहोउन् । 
अब्यापज्जो होमि -ममा मानसिक दुःख नहोउन् । 
अनीघो होमि - ममा शारीरिक दुःख नहोउन् । 
सुखी अत्तानं परिहरामि -  म अाफ्नो रक्षा सुखपुर्वक अाफै गर्न सकुन् । 
मम माता पितरो आचरिया च - मेरा अामा बुवा आचार्यहरू 
ञातिमित्ता च सब्रह्मचारिनो च - अाफन्त तथा सहब्रह्मचारीहरूमा
अवेरा होन्तु अब्यापज्जा होन्तु अनीघा होन्तु - वैरभाव नहोउन्, मानसिक दुःख नहोउन्, शारीरिक दुःख नहोउन्,
सुखी अत्तानं परिहरन्तु -  सबैले अाफ्नो रक्षा सुखपुर्वक अाफै गर्न सकुन्। 
इमस्मिं आरामे सब्बे योगिनो यहाँ विहारमा रहेका सबै योगीहरू 
अवेरा होन्तुअब्यापज्जा होन्तुअनीघा होन्तु - वैरभाव नहोउन्, मानसिक दुःख नहोउन्, शारीरिक दुःख नहोउन्,
सुखी अत्तानं परिहरन्तु - सबैले अाफ्नो रक्षा सुखपुर्वक अाफै गर्न सकुन् ।  
इमस्मिं आरामे सब्बे भिक्खू सामणेरा च उपासका उपासिकायो च-यहाँ रहेका सबै भिक्षु, श्रामणेर, उपासक तथा उपासिकाहरू 
अवेरा होन्तु अब्यापज्जा होन्तु अनीघा होन्तु  - वैरभाव नहोउन्, मानसिक दुःख नहोउन्, शारीरिक दुःख नहोउन्,
सुखी अत्तानं परिहरन्तु - सबैले अाफ्नो रक्षा सुखपुर्वक अाफै गर्न सकुन्। 
अम्हाकं चतुपच्चयदायका - चीवरभोजन, अाैषधी र विहार दानगर्ने चतुप्रत्यय दायकहरू
अवेरा होन्तुअब्यापज्जा होन्तुअनीघा होन्तु  - वैरभाव नहोउन्, मानसिक दुःख नहोउन्, शारीरिक दुःख नहोउन्,
सुखी अत्तानं परिहरन्तु - सबैले अाफ्नो रक्षा सुखपुर्वक अाफै गर्न सकुन्। 
अम्हाकं आरक्खादेवता इमस्मिं विहारे इमस्मिं आवासे -  यहाँ विहारमा रहेका, यहाँ घरमा रहेका आरक्षा देवताहरू
इमस्मिं आरामे आरक्खादेवता -यहाँ अाराममा रहेका आरक्षा देवताहरू
अवेरा होन्तुअब्यापज्जा होन्तुअनीघा होन्तु - वैरभाव नहोउन्, मानसिक दुःख नहोउन्, शारीरिक दुःख नहोउन्,
सुखी अत्तानं परिहरन्तु - सबैले अाफ्नो रक्षा सुखपुर्वक अाफै गर्न सकुन्। 
सब्बे सत्ता सब्बे पाणा सब्बे भूता - सबै सत्त्व, सबै प्राणि, सबै जीवहरू
सब्बे पुग्गला सब्बे अत्तभावपरियापन्ना - सबै पुद्गलहरू, सबै ब्यक्तित्वहरू (नाम व रूप सबै )
सब्बा इत्थियो सब्बे पुरिसा सब्बे अरिया - सबै महिलाहरू, सबै पुरूषहरू, सबै अार्यहरू
सब्बे अनरिया सब्बे देवा सब्बे मनुस्सा सब्बे विनिपातिका -  सबै अनार्यहरू, सबै देवताहरू, सबै मनुष्यहरू, सबै विनिपातिक प्राणिहरू (चार नरकमा रहेका)
अवेरा होन्तुअब्यापज्जा होन्तुअनीघा होन्तु - वैरभाव नहोउन्, मानसिक दुःख नहोउन्, शारीरिक दुःख नहोउन्, 
सुखी अत्तानं परिहरन्तु - सबैले अाफ्नो रक्षा सुखपुर्वक अाफै गर्न सकुन्। 
दुक्खा मुच्चन्तु यथा लद्धसम्पत्तितो माविगच्छन्तु सबै दुःख अन्त होस्, जति पनि प्राप्त भएका सम्पति नगुमोस् । 
कम्मस्सका - सबै अा-अाफ्नो कर्मका मालिक हुन् । 
पुरत्थिमाय दिसाय पच्छिमाय दिसाय पूर्व दिशामा, पश्चिम दिशामा
उत्तराय दिसाय दक्खिणाय दिसाय उत्तर दिशामा, दक्षिण दिशामा 
पुरत्थिमाय अनुदिसाय पच्छिमाय अनुदिसाय दक्षिण पूर्व अनुदिशामा, उत्तर पश्चिम अनुदिशामा
उत्तराय अनुदिसाय दक्खिणाय अनुदिसाय उत्तर पूर्व अनुदिशामा, दक्षिण पश्चिम अनुदिशामा
हेट्ठिमाय दिसाय उपरिमाय दिसाय तलको दिशा, माथिको दिशामा रहेका
सब्बे सत्ता सब्बे पाणा सब्बे भूता - सबै सत्त्व, सबै प्राणि, सबै जीवहरू 
सब्बे पुग्गला सब्बे अत्तभाव परियापन्ना सबै पुद्गलहरू, सबै ब्यक्तित्वहरू (नाम व रूप सबै )
सब्बा इत्थियो सब्बे पुरिसा सब्बे अरिया - सबै महिलाहरू, सबै पुरूषहरू, सबै अार्यहरू
सब्बे अनरिया सब्बे देवा सब्बे मनुस्सा सब्बे विनिपातिका -  सबै अनार्यहरू, सबै देवताहरू, सबै मनुष्यहरू, सबै विनिपातिक प्राणिहरू (चार नरकमा रहेका)
अवेरा होन्तु अब्यापज्जा होन्तु अनीघा होन्तु - वैरभाव नहोउन्, मानसिक दुःख नहोउन्, शारीरिक दुःख नहोउन्, 
सुखी अत्तानं परिहरन्तु - सबैले अाफ्नो रक्षा सुखपुर्वक अाफै गर्न सकुन्। 
दुक्खा मुच्चन्तु यथा लद्धसम्पत्तितो माविगच्छन्तु - सबै दुःख अन्त होस्, जति पनि प्राप्त भएका सम्पति नगुमोस् । 
कम्मस्सका - सबै अा-अाफ्नो कर्मका मालिक हुन् । 
उद्धं याव भवग्गा च अधो याव अवीचितो -  माथि तिरका जति पनि भुवनहरू छन्,  तलतिरका जति पनि अवीचिहरू छन् । 
समन्ता चक्कवालेसु ये सत्ता पथविचरा - सम्पूर्ण चक्रवालमा, यहाँ पृथ्वी (जमिन) मा वस्ने जति पनि प्राणिहरू
अब्यापज्जा निवेरा च निद्दुक्खा चानुपद्दवा - सबै मानसिक दुःख र वैरभावबाट मुक्त होस् । 
उद्धं याव भवग्गा च अधो याव अवीचितो - माथि तिरका जति पनि भुवनहरू छन्,  तलतिरका जति पनि अवीचिहरू छन् । 
समन्ता चक्कवालेसु ये सत्ता उदकेचरा - सम्पूर्ण चक्रवालमा, यहाँ पानीमा वस्ने जति पनि प्राणिहरू 
अब्यापज्जा निवेरा च निद्दुक्खा चानुपद्दवा - सबै मानसिक दुःख र वैरभावबाट मुक्त होस् । 
उद्धं याव भवग्गा च अधो याव अवीचितो माथि तिरका जति पनि भुवनहरू छन्,  तलतिरका जति पनि अवीचिहरू छन् । 
समन्ता चक्कवालेसु ये सत्ता आकासेचरा सम्पूर्ण चक्रवालमा, यहाँ अाकासमा वस्ने जति पनि प्राणिहरू 
अब्यापज्जा निवेरा च निद्दुक्खा चानुपद्दवा - सबै मानसिक दुःख र वैरभावबाट मुक्त होस् । 
साधु ! साधु ! साधु !